Rusya, bu sabah tarihe geçen bir olaya ev sahipliği yaptı. Kamçatka Yarımadası açıklarında meydana gelen 8.8'lik deprem, tüm dünyada gündem oldu. Depremin büyüklüğü nedeniyle Rusya'nın yanı sıra Japonya ile ABD'ye bağlı Hawaii bölgesinde tsunami alarmı verildi. Olayın sevindirici yanı, şu an için bildirilmiş bir can kaybının olmamasıydı.
Deprem, doğanın bir gerçeği ve bunu kabul ederek, önlemler alarak yaşamamız gerekiyor. Bu noktada en iyi işler yapan ülke ise tahmin edebileceğiniz üzere Japonya. Geçmişte çok büyük depremler yaşayan ve ağır kayıplar veren Japonya, 2011 yılında yaşanan ve on binlerce can kaybına yol açan 9,0 büyüklüğündeki depremden sonra yepyeni bir proje başlattı. Bu içeriğimizde, deprem ve tsunamiye karşı geliştirilen bu yeni teknolojinin detaylarına bakacağız.
Japonya, okyanus tabanına sinir sistemi döşedi!
Japonya'nın deprem ve tsunami için önceden haber verilmesini sağlayan yeni teknolojisinin dünyada bir benzeri daha bulunmuyor. Zira bilim insanları, bu proje kapsamında okyanusun dibine binlerce kilometre uzunluğunda fiber optik kablolar döşedi. Ayrıca bu fiber optik kablolar yüzlerce sensörle donatıldılar.
Japonya'nın geliştirdiği teknoloji, 3 farklı projenin bir araya gelmesinden oluşuyor. Bu projeleri şöyle sıralayabiliriz:
S-netDONETN-netS-net'in özellikleriyle başlayalım
Japonya'nın son teknolojisinin ilk adımı olarak kabul edilen S-net, ülkenin sismik olarak aktif bölgelerinden olan doğu kısmına odaklanıyor. Bilim insanları, burada 5.700 kilometre uzunluğunda denizaltı kablosu kullandılar. Bu kabloları çeşitli sensörlerle donatan uzmanlar, sonuçlar için 150 okyanus gözlemevi oluşturdular. Böylelikle Türkiye'den 1,5 kat büyük bir alandaki sismik aktivitenin izlenmesi mümkün kılındı.
Japonya, S-net teknolojisi ile depremin ilk şok dalgalarını, yer hareketlerini ve deniz seviyesindeki basınç değişimlerini anlık olarak ölçebiliyor. En ufak hareketliliği bile tespit edebilen S-net, bir depremin önceden bildirilmesine yardımcı oluyor ki bunun ne kadar etkili olduğu geçmişte görüldü. 2018 yılında meydana gelen 6.0 büyüklüğündeki deprem, S-net sayesinde 20 saniye kadar önceden tespit edilebilmişti. Hatta Japonya halkı, bu depremden önce uyarıldılar.
DONET ile N-net ise Japonya'daki en tehlikeli fay hatları izleniyor!
Japonya'nın sismik açıdan en tehlikeli bölgelerinden biri, ülkenin güney kıyıları açıklarındaki (Nankai Çukuru). Bu bölge, Filipin Denizi levhasının Japon levhasının altına dalmasıyla oluşuyor ve tarihsel olarak 100-200 yılda bir 8.0 ve üzeri büyüklükte depremler üretiyor. İşte DONET teknolojisi, tam olarak bu bölgeye odaklanıyor.
DONET, nasıl bir teknoloji?
Japonya'nın 2006 yılında başlattığı DONET projesi, okyanus dibine yerleştirilmiş gözlemevlerinden oluşuyor. 20'den fazla gözlemevinde yüksek hassasiyetli sismometreler, ivmeölçerler ve basınç sensörleri bulunuyor. Bu cihazlar, deniz tabanındaki en küçük yer hareketlerini bile algılayabiliyor. Özellikle basınç sensörleri, deniz seviyesi üzerindeki ani değişimleri tespit ederek tsunami dalgalarının oluşumunu erkenden haber verebiliyor.
DONET’teki veriler, gerçek zamanlı olarak karadaki afet müdahale merkezlerine aktarılıyor. Böylece klasik kara tabanlı uyarı sistemlerinden çok daha hızlı hareket edilebiliyor.
Projenin son adımı: N-net!
Japonya, 2019 yılında DONET’in başarısını gördükten sonra 2019 yılında N-net projesine start verdi. Bu proje, DONET'in kapsayamadığı bölgeleri izlemek amacıyla başlatıldı. N-net, Nankai fay hattının geri kalan kesimlerini kapsayan bir ağ olarak karşımıza çıktı. 1.600 kilometre civarında zırhlı fiber optik kablo kullanan bilim insanları, 36 farklı denizaltı gözlemevi kurdular. Bu gözlemevleri DONET'e benzer şekilde ancak çok daha gelişmiş bir altyapıya sahipler.
N-net gözlemevleri, farklı derinliklerdeki sarsıntı verilerini eş zamanlı alabiliyor, dalga hareketlerini 3 boyutlu olarak analiz edebiliyor ve izlediği fay hattındaki gerilme birikimini uzun vadeli olarak izleyebiliyor.
Japonya, bu teknolojiyle ne kadar süre kazanıyor?
Hâlihazırda aktif olarak kullanılan 3 teknoloji, depremler için 20 saniye kadar zaman sağlıyor. Tsunami tarafında ise 20 dakikalık bir süreden bahsediliyor. Her iki sürenin de kısıtlı olduğunu düşünebilirsiniz ancak bu kısa sürelerde hızlı trenler otomatik olarak durduruluyor, havalimanları ve limanlarda gerekli önlemler alınabiliyor.
Japonya, teknolojiyi sadece günlük yaşamda değil, afet yönetiminde de nasıl stratejik bir araç hâline getirebileceğini tüm dünyaya gösteriyor. Bugün Kamçatka'da meydana gelen deprem gibi olaylar, bize doğanın kontrol edilemez gücünü hatırlatsa da hazırlıklı olmak elimizde. Türkiye gibi deprem kuşağında bulunan ülkeler için de Japonya’nın bu modeli, örnek alınması gereken bir sistem olarak karşımıza çıkıyor.
Kaynak: WEBTEKNO.COM
