Yapay zekâ araçlarını kullanmak son dönemde hepimizin günlük rutinine girmeye başladı. Ancak bu araçlardan gerçekten etkili sonuçlar alabilmek için ne sorduğumuz, yani nasıl sorduğumuz büyük önem taşıyor. Tam da bu noktada karşımıza çıkan kavram: prompt. Türkçeye "istem" olarak çevrilen bu kelime, aslında yapay zekâyla kurduğumuz iletişimin temel yapı taşı. Eğer siz de “Ne sorsam da daha iyi sonuç alsam?” diye düşünenlerdenseniz, bu yazıda “Prompt nedir?” sorusunun yanıtını ve verimi artıracak örnekleri bir arada bulabilirsiniz.
Yapay zekâyla çalışan uygulamalara bir şeyler yazıyoruz, onlar da bize cevap veriyor… Ama bazen sonuçlar harika, bazen ise tam bir hayal kırıklığı olabiliyor. İşte bu farkın arkasında, çoğu zaman kullandığımız prompt’lar yatıyor. Yani, yapay zekâdan ne beklediğimizi ne kadar doğru ve net anlatabildiğimiz. Bu nedenle prompt nasıl yazılır sorusu da giderek daha fazla önem kazanıyor. Bu yazımızda hem prompt kavramının ne olduğunu sade bir dille açıklıyoruz, hem de yapay zekâdan maksimum verim almanızı sağlayacak örnek istemleri bir araya getiriyoruz. Hazırsanız birlikte göz atalım!
Prompt nedir?
Prompt, yapay zekâ uygulamalarında bir görevi yerine getirmesi için modele verdiğimiz komut ya da talimat cümlesidir. Yani aslında yapay zekâyla kurduğumuz diyaloğun başlangıç noktasıdır. En basit hâliyle prompt nedir sorusunun yanıtı, yapay zekâya ne yapması gerektiğini söylemenin yolu şeklinde özetlenebilir. "Bir şarkı sözü yazar mısın?", "Mini bir seyahat planı için valiz listesi hazırla." gibi ifadelerin her biri birer prompt örneğidir. Ne kadar açık, net ve amaca yönelik bir şekilde yazılırsa, yapay zekâdan alınan çıktı da o kadar tatmin edici olur. Bu yüzden promptlar, özellikle ChatGPT gibi doğal dil işleme modellerinden verimli sonuçlar almanın anahtarıdır. Kısacası, yapay zekâyı ne kadar iyi yönlendirirsek, ondan o kadar iyi sonuç alırız.
Prompt kullanımı ne işe yarar?
Promptlar, yapay zekâyla etkili iletişim kurmanın anahtarıdır. Sadece soru sormakla kalmaz, aynı zamanda modelin ne yapması gerektiğini yönlendiren bir yol haritası sunar. Doğru yazılmış bir yapay zeka prompt, alınan cevabın doğruluğunu ve kullanılabilirliğini doğrudan etkiler. Blog yazısı yazdırmaktan ürün açıklaması oluşturmaya, soru-cevap sistemlerinden makine çevirisine kadar pek çok alanda kullanılır. Özellikle içerik üretimi, müşteri hizmetleri ve dijital asistan uygulamalarında doğru yazılmış bir prompt, süreci hızlandırır ve çıktının kalitesini doğrudan etkiler. Yani ister yaratıcı bir hikâye başlatmak isteyin, ister teknik bir soruya yanıt arıyor olun, iyi tasarlanmış bir prompt yapay zekâdan alacağınız verimi katlayabilir.
Başarılı bir prompt nasıl yazılır?
Yapay zekâdan beklediğiniz gibi sonuçlar almak istiyorsanız, işe iyi bir prompt yazmakla başlamalısınız. Çünkü ne kadar net ve hedefe yönelik sorarsanız, modelden gelen cevap da o kadar isabetli olur. Peki, gerçekten işe yarayan bir prompt nasıl yazılır? İşte dikkat etmeniz gereken temel noktalar ve her biri için pratik örnekler:
1. Spesifik olun, ne istediğinizi net belirtin
Yapay zekâya ne yapmasını istediğinizi belirsiz bırakırsanız, alacağınız cevaplar da muğlak olabilir. Bu yüzden mümkün olduğunca açık ve detaylı olun.
Örnek:
Genel prompt: “Bir seyahat yazısı yaz.”Spesifik prompt: “İlk kez yurtdışına çıkan biri için Roma’da üç günlük bir gezi rehberi hazırla.”2. Anlaşılır ve sade bir dil kullanın
Karmaşık cümleler ve teknik terimler modeli yanlış yönlendirebilir. Özellikle yeni başlayanlar için sade, doğrudan ve kısa cümleler her zaman daha iyi çalışır.
“Temsilî, akademik bağlamda değerlendirilmek üzere nostaljik unsurlar barındıran kısa bir hikâye yaz.” yerine “1950’lerde geçen, eski bir mahallede geçen nostaljik bir kısa hikâye yaz.” kullanın.3. Hedef odaklı olun
Promptun sonunda ne elde etmek istediğinizi belirtirseniz, yapay zekâ da daha net bir yönlendirmeyle çalışır.
Bir iş fikri öner.” yerine “Yalnızca 5.000 TL sermayeyle Türkiye'de uygulanabilecek yenilikçi bir iş fikri öner.” kullanın.4. Format beklentinizi belirtin
Yanıtın nasıl görünmesini istediğinizi önceden söylerseniz, çıktı daha düzenli ve kullanılabilir olur.
“Yanıtı liste formatında ver: Giriş, üç ana madde ve sonuç bölümü olacak şekilde yapılandır.”5. Gerektiğinde sınırlar çizin
Yapay zekâdan belli bir çerçevede kalmasını istediğinizde, bunu net bir şekilde belirtin. Böylece konu dışına çıkmadan, kontrollü içerikler üretebilirsiniz.
“Cevabında kişisel görüş belirtme. Yalnızca bilimsel kaynaklara dayalı bilgilerle açıklama yap.”Prompt türleri ve örnekleri nelerdir?
Prompt yazmak, sadece birkaç kelime yazıp enter’a basmaktan ibaret değil. Kullanacağınız ifadelerin türü, yapay zekâdan alacağınız cevabın kalitesini doğrudan etkiler. Farklı görevler için farklı prompt yapıları kullanarak hem daha etkili sonuçlar alabilir hem de zamandan tasarruf edebilirsiniz. İşte en yaygın kullanılan prompt türleri ve örnekleri:
1- Komut promptları (Instructional Prompts):
Yapay zekâdan belirli bir işi doğrudan yapmasını istediğinizde, işte o noktada en sık başvurduğumuz prompt türü devreye giriyor: komut promptları. Açık, net ve ne istediğini bilen ifadelerle yazıldığında, modelden tam da ihtiyacınız olan cevabı almanız mümkün oluyor.
Örnek:
“Bu metni üç madde hâlinde özetle.”“Bu metni sosyal medya için etkileyici bir başlığa dönüştür.”Ne işe yarar?: İçerik düzenleme, kod yorumlama, kısa bilgi çıktıları gibi doğrudan görevlerde idealdir.
2- Soru promptları (Interrogative Prompts)
Yapay zekâdan bir konuda bilgi almak, fikir sormak ya da kısa bir analiz yaptırmak istiyorsanız, en doğru yol sorularla ilerlemek. Yani, aklınızdaki soruyu doğrudan modele yönelttiğinizde, çoğu zaman şaşırtıcı derecede detaylı ve faydalı cevaplar alabilirsiniz.
Örnek:
“Düzenli uyku alışkanlığının zihinsel sağlık üzerindeki etkileri nelerdir?”“Minimalist yaşam tarzı nasıl bir etki yaratır ve nereden başlanmalı?”Ne işe yarar?: Veri analizi, araştırma, problem çözümü gibi bilgiye dayalı görevlerde kullanılır.
3- Rol atama promptları (Role-based Prompts)
Yapay zekâdan bir uzman gibi düşünmesini istediğinizde, devreye rol atama promptları giriyor. Modele “Sen bir şefsin” ya da “Bir doktor gibi düşün” dediğinizde, cevaplar da buna göre şekilleniyor: daha profesyonel, daha yerinde ve bağlama uygun.
Örnek:
"Sen bir klinik psikologsun. Özelliklerini paylaştığım bu kişinin stresle başa çıkma yöntemlerini değerlendir."“Kendini deneyimli bir şef olarak düşün. Bu tarifteki malzeme dengesini değerlendir ve iyileştirme önerileri sun.”Ne işe yarar?: Uzman bakış açısı gerektiren içerikler üretmekte etkilidir.
4- Kısıtlayıcı ve anayasal promptlar (Constitutional Prompts)
Yapay zekânın etik sınırların dışına çıkmaması, hassas konularda tarafsız kalması ya da bazı alanlara hiç girmemesi gerekiyorsa, işte bu noktada devreye kısıtlayıcı promptlar giriyor. Bu sayede daha kontrollü ve güvenli yanıtlar almak mümkün oluyor.
Örnek:
“Yanıtlandırırken tıbbi tavsiye verme. Yalnızca genel bilgiler ve bilimsel kaynaklara dayalı açıklamalar yap.”“Yatırım tavsiyesi verme. Sadece finansal terimleri ve genel stratejileri açıkla.”Ne işe yarar?: Akademik yazım, teknik analiz veya tartışmalı konularda tarafsızlık gerektiren senaryolarda faydalıdır.
5- Zincirleme düşünce promptları (Chain-of-Thought Prompting)
Yapay zekâdan hemen cevap vermesini değil de, önce biraz düşünüp mantıksal adımlarla ilerlemesini istiyorsanız, işte burada zincirleme düşünce promptları devreye giriyor. Böylece daha tutarlı ve neden-sonuç ilişkisi kuran yanıtlar almanız mümkün oluyor.
Örnek:
“Bu yatırım kararının artılarını ve eksilerini adım adım değerlendir.”“İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasına giden süreci kronolojik olarak açıkla.”Ne işe yarar?: Karmaşık, çok adımlı problemler için daha güvenilir ve tutarlı yanıtlar üretir.
6- Tree of Thoughts (ToT)
Zincirleme düşüncenin bir tık ötesine geçmek istiyorsanız, devreye Tree of Thoughts giriyor. Bu yöntemde yapay zekâdan sadece tek bir çözüm değil, birden fazla alternatif üretmesini istiyorsunuz. Sonra da bu seçenekleri karşılaştırıp en mantıklısını seçmesini bekliyorsunuz.
Örnek:
“Bir ekip içi çatışmayı çözmek için üç farklı yöntem öner. Her birinin avantajlarını ve dezavantajlarını değerlendirerek en uygun olanı seç.”“Hafta sonu tatili için üç farklı rota planla. Her rotayı ulaşım, bütçe ve deneyim açısından değerlendir ve en mantıklı seçeneği öner.”Ne işe yarar?: Karar verme, strateji oluşturma ve çözüm kıyaslaması gereken durumlarda çok güçlüdür.
7- Few-shot ve Zero-shot promptlar
Zero-shot prompt’larda yapay zekâya doğrudan görev verirsiniz, örnek göstermeye gerek kalmaz. Few-shot’ta ise birkaç örnek sunarak modeli yönlendirirsiniz, böylece ne tarz bir cevap beklediğinizi daha iyi anlar.
Örnek 1:
Girdi: “Akşam yemeği için hafif bir salata öner.”Yanıt: “Izgara tavuklu roka salatası: Roka, cherry domates, az zeytinyağı ve limon ile karıştırılır. Üzerine ince dilimlenmiş ızgara tavuk eklenir.”Örnek 2:
Girdi: “Teslimat tarihini öğrenebilir miyim?”Yanıt: “Merhaba, siparişinizin tahmini teslimat tarihi 14 Temmuz’dur. Kargo süreciyle ilgili gelişmeleri sizinle paylaşmaya devam edeceğiz.”Örnek 3:
Girdi: “Tatlı isteğimi bastıracak sağlıklı bir atıştırmalık öner.”Yanıt: “Fıstık ezmeli yulaf topları: Yulaf, bal ve doğal fıstık ezmesi karıştırılıp küçük toplar hâlinde hazırlanır ve buzdolabında dinlendirilir.”Yeni Girdi:
“Kahvaltı için sağlıklı ama pratik bir tarif öner.”Modelden beklenen: Yukarıdaki örneklerle uyumlu tonda ve içerikte yeni bir sağlıklı kahvaltı önerisi.Ne işe yarar?: E-posta yanıtlama, müşteri destek senaryoları, dil stili öğretme gibi görevlerde çok başarılıdır.
8- Formatlama ve çıktı kontrolü promptları
Yapay zekâdan sadece doğru cevabı değil, aynı zamanda düzenli ve belli bir formatta yanıt almanız gerekiyorsa, formatlama promptları tam bu iş için devreye giriyor. Ne şekilde yazmasını isterseniz, o şekilde sunabiliyor.
Örnek:
"Bu deneyimi başlık, tarih ve açıklama olarak üç bölüme ayır.”“İlettiğim yazıyı giriş, ana fikirler ve sonuç bölümleri hâlinde yapılandır.”Ne işe yarar?: Yapay zekânın içeriğini doğrudan işlenebilir ve düzenli hâle getirmede kullanılır.
Metinle görsel oluşturma (Text-to-Image) promptu nasıl yazılır?
Yapay zekâ ile görsel üretmek artık sadece birkaç cümleye bakıyor. Ancak o birkaç cümleyi doğru kurmak, hayal ettiğiniz görüntüye ulaşmanın kilit noktası. Text-to-image modelleri, yazdığınız metne göre resim oluşturduğu için verdiğiniz detaylar ne kadar net olursa, sonuç da o kadar tatmin edici olur.
İşte hayalinizdeki sahneyi görsele dönüştürmek için etkili bir text-to-image promptu yazmanın temel adımları:
1. Ana sahneyi belirleyin
Görselin merkezinde ne olacağını netleştirin. Konuyu doğrudan ve sade bir şekilde tanımlamak, yapay zekânın ne çizeceğini anlaması için ilk adımdır.
“Göl kenarında oturan yaşlı bir balıkçı.”2. Detaylandırmaya geçin
Görselin daha zengin ve gerçekçi görünmesi için ortama, nesnelere veya kişilere dair detaylar verin.
“Balıkçı, hasır şapka takıyor ve ahşap bir sandalyeye oturmuş. Yanında eski bir kova ve oltası var.”3. Ortamı tanımlayın
Görselin hissiyatını, duygusunu ya da havasını belirleyin. Sessiz, kasvetli, neşeli, gizemli gibi atmosfer tanımları büyük fark yaratır.
“Sabahın erken saatleri, hava sisli ve göl yüzeyi neredeyse tamamen durgun.”4. Işıklandırma ve renklendirme detaylarını geçin
Görselde hakim olmasını istediğiniz renk tonlarını veya ışık durumunu tarif edin. Bu, görüntünün estetik karakterini belirler.
“Ortama hâkim renkler yeşil, kahverengi ve yumuşak sarı tonları; güneş göl kenarından yeni yeni doğuyor.”5. Tarz veya teknik isteklerinizi belirtin (isteğe bağlı)
İsterseniz çizim tarzını da belirtebilirsiniz: gerçekçi, illüstrasyon, suluboya, 3D render gibi.
“Çizim suluboya tarzında ve hafif bulanık fırça darbeleri hissedilmeli.”Promptumuzu tamamladığımızda çıkan sonuç:
“Sabah sisine bürünmüş bir göl kıyısında oturan yaşlı bir balıkçı, hasır şapkasıyla ahşap sandalyede oturuyor. Yanında metal bir kova ve eski bir olta var. Güneş yeni doğuyor, yumuşak sarı ışık suya vuruyor. Renkler pastel tonlarda, sahne suluboya tarzında çizilmiş.”Hatalı yazılmış bir prompt ne gibi sonuçlara yol açar?
Net olmayan veya hatalı yazılmış promptlar, yapay zekânın konuyu yanlış anlamasına neden olabilir. Bu da verimsiz, alakasız ya da beklentiyi karşılamayan yanıtlarla karşılaşmanıza yol açar. Yapay zekâdan verimli sonuç almak için, ne istediğinizi açık ve yönlendirici şekilde ifade etmek büyük önem taşır.
Promptlar yalnızca metin üretimi için mi kullanılır?
Promptlar sadece metin yazdırmakla sınırlı değil. Yapay zekâyla görsel üretmek, ses sentezlemek, kod yazmak, özet çıkarmak, çeviri yapmak ya da veri analizi yaptırmak gibi pek çok farklı alanda da promptlardan yararlanılıyor. Yani doğru şekilde yönlendirdiğiniz sürece, promptlar çok yönlü bir kullanım sunuyor.
Prompt yazmak için teknik bilgi gerekir mi?
Prompt yazmak için teknik bir bilgiye sahip olmanız gerekmez. Net, anlaşılır ve amaca yönelik cümleler kurarak herkes yapay zekâya etkili komutlar verebilir. Basit ve doğru ifadelerle yazılmış promptlar, çoğu zaman profesyonel çıktılar elde etmenizi sağlar.
Kaynak: WEBTEKNO.COM
