Tarım ürünlerinde hastalık ve zararlılara karşı üreticileri önceden uyaran sistem devreye girdi.
Tarımsal Araştırma Enstitüsü (TAE) tarafından yürütülen projede, kurulan iklim istasyonlarından alınan anlık bilgi, zararlı ve hastalık gelişimi için iklim koşullarının oluşup oluşmadığı konusunda değerlendiriliyor. Hastalığa yol açacak iklim koşullarının oluştuğu sonucu çıkarsa, Genel Tarım Sigortası Fonu’nda kayıtlı bulunan tüm üreticilere önlem almaları için mobil telefondan uyarı gönderiliyor.
2025’te üreticilere hastalık ve zararlıların ortaya çıkması için koşulların oluştuğu yönünde 6 kez uyarı gönderildi.
Erken uyarı sisteminde, verim kaybını önlemek, ilaçlama maliyetini düşürme ve zirai ilaçların çevreye zararını azaltmayı engellemenin amaçlandığı kaydedildi.
TAE Müdürü Cem Karaca, Türkmenköy, İnönü, Akıncılar ve Güzelyurt’ta nem, yağış, don, sıcaklık, rüzgar, hava tahminlerini toplayan ve işleyen iklim istasyonu kurduklarını, 2025’te bağ yetiştiriciliği yapılan Mehmetçik-Karpaz, Esentepe-Tatlısu bölgeleri için de iki istasyon kurmayı hedeflediklerini kaydetti.
Karaca, zararlı ve hastalıkların ortaya çıkışı ve hedef alınacakları zaman dilimiyle ilgili bilimsel veri toplamanın projenin önemli bir bacağı olduğunu kaydetti
“Sistemli bir yapı kurmak istedik” diyen Karaca, Türkiye’den uzmanlarla çalıştıklarını ifade etti.
Amaçlarının gereksiz ilaç kullanımını azaltmak ve çevreye olan zararı ortadan kaldırmak olduğunu belirten Karaca, “Sistem bu yıl devreye sokuldu ancak çalışmanın kapsamını genişletmek istiyoruz” dedi.
Sistemin Bağ ve patateste devreye soktuklarına işaret eden Karaca, “Bu yıl patates ve bağda üreticilere 6 kez külleme ve salkım güvesiyle ilgili uyarı mesajı gönderildi” dedi.
Hastalık ve zararlıların gelişim koşullarını bilmediği için gelişi güzel 10-15 günde ilaç atan üreticilerin bulunduğunu ifade eden Karaca, “Üretici gereğinden fazla ilaç atmış, üreticilerin kendisini daha fazla ilaç ortamına sokmuş olur, çevreye doğal dengeye zarar verirmiş olur” dedi.
Ziraat Yüksek Mühendisi ve proje sorumlusu Ayda Konuksal, zararlı ve hastalık için uygun koşullar oluşsa dahi söz konusu bölgelerdeki bitkinin durumunun da yerinde incelenmesi gerektiğini ifade etti.
Konuksal, “Sistem üzüm için risk gösteriyor olabilir ancak ağaç henüz yaprak açmamışsa ilaç atılmaması gerekiyor” dedi.
Konuksal, üzümde erkenci ve geçci çeşitler bulunduğunu, ağaçların yaprak açmasının bölgelere göre da farklılık gösterebileceğine dikkat edilmesi gerektiğini kaydetti.
Tahıldaki hastalık ve zararlılarla ilgili çalışmalarını 15 yıl önce başlatıldığını ifade eden Konuksal, yüzde 30-40’a kadar verim kaybına neden olan Hesse sineğinin erken uyarı çalışması kapsamında olduğunu ifade etti. Hesse’nin yumurtadan çıkışının ardından kök boğazına inmesine kadar çok kısa bir süre bulunduğunu, Hesse için yapılan ilaçlamanın daha etkili olabilmesi için söz konusu kıssa sürenin yakalanması gerektiğini anlattı. Konuksal, Hesse için ilaçlamanın genellikle geç, sineğin kök boğazına indikten sonra yapıldığını söyledi.
“İlaçlamalar tamamen bilinciz yapıldığında yapılan ilaçlamadan istenilen sonuç alınamıyor” diyen Konuksal, zararlılara karşı etkin mücadele için zararlı ve hastalıklarla ilgili yerel bilimsel veriye gerek olduğunu kaydetti.
Konuksal, “Sinek ne zaman çıkış yapar? bizim iklimde gelişimi nasıldır? Bu projeyle bu verileri de toplamayı amaçlıyoruz” dedi.
Erken uyarı sistemine zeytin, patates, üzüm, harup ve arpayı uyarlamayı planladıklarını kaydeden Konuksal, söz konusu ürünlerde hangi hastalık ve zararlılar var, önce bunu tespit edeceğiz, zararlının çıkış zamanı, yumurta bırakma zamanını tespit etmek gerekiyor” dedi.
Amaçlarının boş yere ilaç atılmasını en aza indirgemek, zirai ilaçların çevreye etkisini azaltmak, boş yere ilaçlama yapılmasının önüne geçilerek üreticinin maliyetini düşürmek olduğunu kaydeden Konuksal, yanlış zamanda yapılan ilaçlamayla yararlı böceklerin ölümünün engellenmesi olduğunu söyledi.
Bilimsel çalışmaların tamamlanmasıyla, bölgelere göre uyarılar yapılabileceğini kaydeden Konuksal, zararlı ve hastalıkların ortaya çıkmasında bölgeler arasında bir veya iki hafta farklılık görülebileceğini kaydetti.
Zeytin sineğinin ne zaman etkili olduğu konusunda kitabi bilgilerinin bulunduğunu ancak yerel bir araştırma bulunmadığını örnek veren Konuksal, zararlı ve hastalıklarla ilgili yerel araştırmalardan bilgi edindikçe sisteme dahil edileceğini anlattı.