Hiç şüphesiz Dünya'daki en etkileyici olaylardan biri, uzaya roket fırlatmak. Yer sarsılır, gökyüzü aydınlanır, kilometrelerce öteye motorların sesi ulaşır...
Fark edebileceğiniz başka bir şey daha var: fırlatmadan hemen önce, fırlatma rampasına devasa miktarda su püskürtülmesi. Bu su, yangın söndürmek ya da yalnızca soğutmak için değil.
Ana neden, ses bastırma.
NASA’nın rampaya bu kadar su boşaltmasının başlıca nedeni, roket motorlarının fırlatma sırasında ürettiği yoğun ses enerjisini bastırmak.
Space Launch System (SLS) veya eski Saturn V gibi roketler, o kadar güçlü ses dalgaları üretir ki bu dalgalar rampadan yansıyıp tekrar rokete çarparak araca zarar verebilir.
NASA, Ses Bastırma Sistemi (Sound Suppression System) adlı özel bir sistem kullanıyor.
Bu sistem, sadece birkaç saniye içinde yaklaşık 1,7 milyon litre suyu püskürtebilir ve büyük fırlatmalar için toplamda 7,5 milyon litreye kadar çıkabilir. Su, sesi emerek ve dağıtarak roketi ve taşıdığı ekipmanları korur.
İşleyiş ise şu şekilde:
Su, fırlatma rampasının yakınındaki dev tanklarda depolanır.Fırlatmadan yaklaşık 20 saniye önce, yüksek basınçlı vanalar açılır ve su borularla hızla akmaya başlar.Su, dev “yağmurlama başlıkları”ndan rampanın altına ve alev hendeğine yönlendirilir.Roket motorları ateşlenmeden hemen önce, rampa suya boğulur ve yoğun bir buhar tabakası oluşur.Motorlar ateşlendiğinde, su anında buhara dönüşür ve ses ile ısı enerjisinin büyük kısmını emer.Üstelik bu sistem, ses düzeyini 30 desibelden fazla azaltabiliyor.
Yangını söndürmek, nihai hedefi değil.
Su, rampayı soğutma ve artan ısıya karşı yapıyı koruma açısından da yardımcı olur. Ancak bu sistemin asıl amacı yangın söndürmek değil.
Roket motorlarının ürettiği ısı o kadar büyüktür ki, suyun büyük kısmı anında buhara dönüşür. Kalan su ise rampanın metal yapılarını çatlamaya veya eğilmeye karşı korur.
NASA bu sistemi ilk kez Uzay Mekiği döneminde geliştirdi.
O zamanlar, motorlardan çıkan ses dalgalarının roketin taşıdığı hassas cihazlara ve yapıya zarar verebileceği fark edilmişti.
Bugün, daha büyük ve güçlü roketlerle (örneğin SLS), kullanılan su miktarı artmış olsa da fiziksel prensip değişmedi: Ses, tahrip edicidir ve bunu bastırmak için en etkili araçlardan biri sudur.
Kaynaklar: USA Today, Interesting EngineeringUzay meraklıları için daha fazlası:
Kaynak: WEBTEKNO.COM