Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatının (AGİT) Genel Sekreterliği görevine Türkiye'nin adayı Emekli Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu seçildi.
Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın katıldığı, 5-6 Aralık'ta Malta'da düzenlenen AGİT 31. Bakanlar Konseyi Toplantısı'nda eylülden bu yana münhal durumda olan AGİT Genel Sekreterliği görevine Emekli Büyükelçi Sinirlioğlu'nun seçilmesi kararlaştırıldı.
Büyükelçi Sinirlioğlu, Teşkilatın temelini oluşturan 1975 Helsinki Nihai Senedi'nin 50 yıllık tarihinde AGİT Genel Sekreterliği görevini üstlenen ilk Türk vatandaşı oldu.
Karar, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarından 57 katılımcı üyenin onayıyla alındı. Genel Sekreter, AGİT üyeleri tarafından üç yıllığına seçiliyor.
Büyükelçi Sinirlioğlu'nun AGİT Genel Sekreteri olarak atanmasına giden süreçte Türkiye tarafından yoğun ve titiz diplomatik çabalar yürütüldü.
– Üyelerin Türkiye'nin adayı üzerinde anlaşması, Türkiye'ye olan güveni yansıtıyor
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından AGİT'te karar alma süreçleri tamamen tıkanırken, Batılı ve Doğulu ülkeler arasında temel konularda herhangi bir uzlaşıya varılamıyor.
Bir önceki Genel Sekreter'in görev süresinin 2023'te dolmasına karşın, ülkelerin herhangi bir isim üzerinde anlaşamaması nedeniyle yerine yeni Genel Sekreter atanamamış ve görev süresi dokuz aylığına uzatılmıştı. Bu bakımdan, tüm üyelerin Türkiye'nin adayı üzerinde anlaşması, Türkiye'ye olan güveni yansıtıyor.
Türkiye'nin sıcak çatışmalar ve sürüncemede bırakılmış ihtilafların var olduğu AGİT coğrafyasında, krizlerin çözümüne yönelik sergilediği aktif ve yapıcı diplomatik çabaların ehemmiyeti de bu atamayla beraber uluslararası toplum tarafından da teslim edildi.
Büyükelçi Sinirlioğlu'nun Genel Sekreterlik görevi süresince, Avrupa'da güvenlik mimarisinin temellerinin korunması başta olmak üzere, küresel barış ve istikrarı ilgilendiren birçok kritik konu gündemde olacak.
İlerleyen dönemde Rusya ile Ukrayna arasında barış görüşmeleri başlaması durumunda, AGİT'in önemli bir rol üstlenmesi muhtemel bir durum olarak görülürken, Büyükelçi Sinirlioğlu'nun aynı zamanda AGİT'in etkinliğinin güçlendirilmesini teminen çaba sarf etmesi bekleniyor.
– Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
AGİT, Soğuk Savaş döneminde Doğu ve Batı Blokları arasında düzenli diyalog tesis etmek suretiyle gerginliği ve anlaşmazlık noktalarını azaltmak amacıyla bir müzakere forumu ve konferanslar diplomasisi olarak ortaya çıktı.
1970'li yıllarda Batı'nın “karşılıklı ve dengeli kuvvet indirimleri” müzakerelerine başlanması yönündeki önerisinin Doğu Bloğu tarafından kabul edilmesi üzerine, 1973'te Helsinki'de başlayan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) süreci sonucunda Helsinki Nihai Senedi 33 Avrupa ülkesi ile ABD ve Kanada tarafından 1975'te imzalandı.
Sovyetler Birliği'nin 1990'ların başında dağılması ve ideolojik kamplaşmanın son bulmasıyla kuruluş amacı bir ölçüde ortadan kalkan AGİK, yeni dönemin risk ve tehditlerine karşı bir uyum sürecine girdi. Bu süreçte AGİK, demokratikleşme ve insan haklarının izlenmesi gibi işlevlerine ilaveten, erken uyarı, çatışmaların önlenmesi, kriz yönetimi ve çatışma sonrası rehabilitasyon alanlarında diğer uluslararası ve bölgesel kuruluşlara göre öne çıktı.
Soğuk Savaş sonrası dönemin siyasi başlangıcını oluşturan 1990 Paris Şartı'yla, AGİK'in siyasi danışma mekanizmaları ve bir dizi daimi organ aracılığıyla kurumsallaşmasına karar verilirken, 1992 Helsinki Zirvesi'nde, Teşkilatın mevcut yapısının temelleri atıldı. AGİK nihayet 1994 Budapeşte Zirvesi'nde uluslararası teşkilata dönüşerek, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) adını aldı.
Teşkilat, Kuzey Amerika, Avrupa, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya ülkelerini bünyesinde barındıran yegane ve en büyük bölgesel güvenlik forumu oldu.
AGİT'in kurucu üyeleri arasında yer alan Türkiye, Teşkilatın kapsayıcı bir platform olduğuna inanırken, Avrupa-Atlantik ve Avrasya'daki güvenlik sınamalarının arttığı bir dönemde, Teşkilata daha fazla ihtiyaç duyulduğunu vurguluyor.
– Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu kimdir?
Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu, uluslararası ilişkiler ve diplomasi alanında 40 yılı aşkın bir deneyime sahip.
2015'te kurulan geçici hükümette Dışişleri Bakanı, 2015-2016 ve 2009-2015 yıllarında Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı olarak görev yaptı. 2016-2023 yıllarında ise Türkiye'nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi görevini yürüttü. 2023'te BM Genel Sekreteri tarafından Afganistan Bağımsız Değerlendirme Özel Koordinatörü olarak atandı.
Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden doktora derecesine sahip olan Büyükelçi Sinirlioğlu, lisans eğitimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde tamamladı.